Dugnad: İmecenin Norveççesi

Dugnad (dügnad diye okunuyor), ilkokul ders kitaplarımızdan aşina olduğumuz imece kavramının Norveç'te hâlâ canlılığını koruyan hali. Topluluk olma bilinciyle kendi sorumluluğunu üstlenme ve bir araya gelip iş kotarma anlamı taşıyor.



Dugnad yapımı Posta Yolu

Aslına bakarsanız bir topluluk olarak dayanışma pratikleri ne dugnad'la, ne de imeceyle sınırlı. Çerokilerden İrlandalılara, Afrikalılardan İskandinavlara pek çok halk, kültür ve coğrafyada varlığını farklı isim ve biçimlerde sürdürüyor. Belki de müktedirlerin "koruması" dışında kalmış ortamlarda daha kolay ortaya çıkmış olmasını bekleyebiliriz.

İngiliz literatüründe "bee" (arı) olarak yer edinmiş bu kavram "karınca gibi çalışıyorlar, maşallah!" şeklindeki sosyal davranış ilişkilendirmemizi yanlış bir etimolojiye oturtuyormuş. Kelimenin kökeni meğer komşularla yardımlaşma anlamına gelen been ya da bean imiş. Dugnad ise eski Norveççe yardım kelimesinden geliyormuş. İmecenin etimolojisi için Nişanyan Sözlük'e baktığımda kelimenin Arapça kökenli olduğunu gördüm, ama biz onu Türkçeye uyarlamışız. İmece meğer hep birlikte, kamuca anlamı taşıyan "ammece"den geliyormuş.

Peki, dugnad'ı imecenin bir tık ötesine taşıyan ne? Cevabı çok basit: Dugnad Norveç toplumsal yaşamının ayrılmaz bir parçası olmayı hâlâ sürdürüyor. Dil ve iletişim programı Typisk norsk (Tipik Norveççe) dugnad'ı 2004'te yılın kelimesi seçmiş. Norveç'te yeni olanların dil öğrenirken kullandığı På Vei (Po Vay - Yolda) kitabı da dugnad'lı diyalog örneğini es geçmiyor.

Dugnad genellikle mevsim değişimi öncesi kışa ve yaza hazırlık olarak yapılıyor. Ev inşaasından tutun da anaokulu temizliğine çerçevesi oldukça geniş. Ben şimdiye kadarki Norveç ziyaretlerimde bir dugnad'a denk gelmesem de güneybatı Norveç'teki Kvinnherad belediyesinde beyimle birlikte koşu yaptığımız Postvegen'in (Posta Yolu) böyle bir dayanışmayla açılmış bir patika olduğunu biliyorum. Norveç hayatının bir diğer önemli parçası olan dağ kabinleri de bu tür ortaklıklarla inşa edilebiliyor.

Bence burada ana fikir "her şeyi devletten beklememek lazım" değil, katılımcı olmak. Yaşadığın yeri evin bilmek ve orayı kendin ve başkaları için daha iyi bir hâle getirmek için bir araya gelmek. İmece ruhumuzu korumaya ne dersiniz?

Bu blogdaki popüler yayınlar

Dillerden düşmeyen 12 Arapça ifade

Norveççe Öğrenmeye Nereden Başlamalı?

Norveç'in "ayıp" gençlik dizisi: Skam